دکترگیاهچی مدیرکل زمین شناسی گیلان درگفتگوباجارستان: سازمان زمین شناسی درحوزه مطالعات زمین شناسی واکتشاف معدنی درسطح کشورفعالیت دارد/اجرایی شدن تفاهم نامه سازمان زمین شناسی بااستانداری گیلان باعث تولید ثروت دراستان خواهدشد

علم زمین‌شناسی درباره پیدایش زمین، تشکیلات، ساختمان و مواد تشکیل دهنده زمین، کوه ها، دشت‌ها و بستر اقیانوس و همچنین تاریخ پیدایش جانداران و تسلسل وقایع فیزیکی در زمین و بالاخره تحولاتی که در زمین صورت گرفته بحث می‌نماید.به بهانه شصت امین سال تشکیل زمین شناسی در کشور ،جارستان گفتگویی رابادکترگیاهچی مدیرکل زمین شناسی گیلان انجام داده است که درادامه می خوانیم
۱- تاریخچه تشکیل زمین شناسی درکشور و استان گیلان به چه دوره ای مربوط است و اساسا هدف ازتشکیل این سازمان چه بوده است؟
ساختارسازمان زمین شناسی درمرداد ماه سال ۱۳۳۸درکشورتشکیل شده است .حدودا ۶۰سال قبل و نزدیک ده سال است که این سازمان فعالیت خودرا دراستان گیلان آغازکرده است.
سازمان زمین شناسی در حوزه مطالعات زمین شناسی و اکتشافات معدنی در سطح کشور فعالیت داردکه برای هرحوزه گروههایی تعریف شده است که بصورت تخصصی به مطالعات میدانی می پردازند.
زمین شناسی مجموعه بسیار بزرگی است از مطالعات است که از آن جمله می شود به سنگ شناسی، رسوب شناسی، پی جویی مواد معدنی، زمین ساختار شناسی و حتی زمین باستانشناسی و علوم زمین مرتبط دیگر در گرایشهای بسیارمتفاوت نام برد که نیازبه تخصص و تبحر دارد.
بطوریکه درکشورهای توسعه یافته بعدازمسایل امنیتی نظامی و بهداشت سومین بودجه را به خود اختصاص داده است.

۲-درگیلان چندگسل مهم وجوددارد ؟ ایا مطالعات روی گسلها صورت گرفته است؟
به گفته کارشناس اداره کل استان در گیلان ۸گسل بسیار مهم و اصلی وجود دارد که زیر نظر سازمان زمین شناسی و پژوهشکده زمین شناسی درتهران مطالعات ارزشمندی صورت گرفته است و در حال کار است. در حال حاضر هم مسئولین پژوهشکده علوم زمین به همراه کارشناسان ما در حال انجام پروژه بین المللی زمین باستان شناسی هستند که مطالعات در سطح استان در حال انجام است به عنوان مثال امروز قلعه رودخان هستند جهت مطالعه ساختاری و باستانشناسی منطقه فومن و فردا به سمت ارتفاعات تالش خواهند رفت .
گسلها شناسایی شده توسط اداره کل درحال مطالعه دقیقتر است و طرح تدقیق بررسی گسلها برای شهر رشت قرار است تحت نظارت پژوهشکده علوم زمین کشور انجام شود. بدلیل اینکه در شهر رشت بناهای بسیار حساس و مهم ساخته می شوند و نسبتا از جمعیت بیشتری در واحد سطح برخوردار است که اولویت اول قرار گرفته البته به مرور تمام شهرستانها بخصوص مراکزشون در الویتهای بعدی هستند .

۳-بااین شرح تاکنون جانمایی گسلها روی نقشه بصورت دقیق طراحی نشده است؟
خیر-تاکنون چیزی برداشت نشده است و هرچقدردرکتابخانه وسایر مراکزی که مدعی وجود چنین نقشه هایی بودند جستجو داشتیم به چیزی دست پیدا نکردیم.
تنها استاد نوگل سادات که به رحمت خدارفته اند و تخصص مرحوم دکتری ساختار زمین شناسی بود درسال ۱۳۷۰ نقشه کوچک مقیاس زمین شناسی همراه عوارض ساختاری برای استان گیلان تهیه کرده بودند که اداره کل زمین شناسی گیلان با همت کارشناسان این نقشه رادرسال ۱۳۹۶ رقومی سازی کردند که این نقشه گویا و استاندارد است و بصورت دید کلی قابل تفسیر می باشد و همچنین بصورت رایگان دراختیار عموم قرار دارد و نهادها و ارگانها میتوانند ازآن بهر ه برداری کنند.

۴-آیا درنقشه رقومی مناطقی که زلزله یا گسل ویا هرچیز مخاطره آمیزاست بصورت تفکیکی جانمائی شده است؟
برای مطالعات کلی استان گیلان که به لحاظ تکنوتیک جوان وفعال است این مهم نشان داده شده است اما برای احدث بنا و سازه های حساس مثل احداث بیمارستانها به جهت اهمیت آن باید کار ژئو تکنیک و ساختاری دقیقتری انجام شود .متاسفانه اداره کل زمین شناسی مانند سایر ارگانها مثل محیط زیست قدرت اجرائی ندارد و اگر تشخیص سازمان براساس منابع و مطالعات زمین شناسی براین باشدکه درآن زمین بنا احدث نشود قادر به جلوگیری از ساخت بنانیست و تنها به ارائه گزارش بسنده می کنند.
۵-به غیر ازنقشه رقومی سازی شده ،چه نقشه های دیگری در دست مطالعه دارید؟
هم اکنون در اداره کل زمین شناسی گیلان درحال تهیه نقشه بزرگ مقیاس هستیم مانند نقشه ۲۵هزارم پیر کوه که ۱۰کیلومتر در۱۱کیلومتر است وبسیار دقیق است .
۶-با توجه به اهمیت کارسازمان زمین شناسی آیا کارگروه مشترک بین سازمان ونهادهای ساختمانی درشهر مانند شهرداری ،نظام مهندسی و اداره راه وشهرسازی تشکیل شده است؟
متاسفانه خیر اگرم تشکیل شده بسیار ناکافی است و مستمر نبوده و این مشکل استانی نیست صرفا ،مشکل کل کشوراست .لازم به ذکراست جایگاه زمین شناسی فقط منحصربه شناخت معدن نیست و کار بزرگ آن بررسی مخاطرات زمین شناسی است که برای زمین لغزشها مکانیابی سیل بند ها،زمین لرزه،فرونسشت های زمین،روانه های گلی،سنگ افتها و… مشکلاتی هستند که زمین شناس ،مطالعات آن را براساس علم زمین شناسی انحام می دهد.وبه دلیل اهمیت موضوع به نظرم باید بصورت مستقیم فعالیت خودرا زیرنظر ریاست جمهوری انجام دهد.
دلیل این موضوع اینست که دربسیاری از کشورها رئیس جمهور روی نقشه زمین تصمیم می گیرد و به زمین شناسی اشراف دارد.
۷-باتوجه به توضیحاتی که دادید نقش زمین شناسی در پیشگیری از مخاطرات بسیارپراهمیت است ویکی ازنهادیی که باید از ان بهره برداری کند مدیریت بحران استان است.لطفا درباره تعامل وهمکاری فی مابین توضیح دهید؟
سالهای ماضی که رئیس مدیریت بحران استان زمین شناس بودند ارتباط بسیار خوبی برقرار بود و باز درتلاشیم که این ارتباط برقرارباشدو مدام درحال مکاتبه و اعلام نقطه دیدگاه ها زمین شناسی درهمه موضوعات پرخطر به اداره کل مدیریت بحران هستیم و اگر مطالعاتی هم از ما خواسته شود بلافاصله اکیپ علمی اعزام به منطقه می شود و در کوتاهترین زمان ممکن گزارش تحویل داده می شود

یکی از عمده مشکلاتی که در تداوم این روابط کاری میتوان بدان اشاره کرد انقطاع مدیریتی است بطورمثال برای طرح مطالعات کاسپین درسالهای گذشته بیش از ۵۰جلد گزارش توسط سازمان زمین شناسی جهت بهره بردای انجام شد که به دلیل تغییر مدیران برخی کارها نیمه کاره مانده است.
درباره هشدارهای داده شده توسط سازمان میتوان به ورود ریزگردهها به استان اشاره کرد که حتی به بندرانزلی رسیده بود و شانس بزرگ ما دراستان گیلان این است که بدلیل تراکم ابر و بارندگی ،خطراین ریزگردها توسط ابرها وبارش باران حل می شود .
۸-ازعمده مشکلاتی که سازمان زمین شناسی روی آن مطالعه انجام داده است وبرای زمین و تالابهای گیلان مخاطره امیز می داند چیست؟
تغییر کاربری زمینها بدون مطالعات تیمی از تمام دستگاه های مرتبط استانی یکی ازمشکلات عمده در استان گیلان است .کسی منکر تغییر کاربری نیست درکشورکانادا هم برای بهره بردای و توسعه اقتصادی و معادن نیز این تغییر کاربری صورت می گیرد اما با مکانیزمهای نظارتی وکنترلی بطوریکه به منابع خاک لطمه وآسیب واردنشود.ازجمله مشکلات دیگر موانع ایجادشده درجهت ورود جریان آب دربندرانزلی به تالاب است و این یکی ازمشکلات عمد ه ایست که در نهشته شدن رسوبات تالاب و کاهش عمق آب تالاب نقش داشته است. قطع درختان جنگلی نیز دربالادست باعث روانگی خاک و هدایت آن به سوی رودخانه ها و درنهایت تالاب می شود که برای این مخاطرات باید اقدامات جدی، عاجل واساسی صورت پذیرد.
۹-آیا باسازمان محیط زیست همکاری مشترکی دارید .درباره طرح بایوجمی سازمان زمین شناسی چه نظری دارد؟
متاسفانه محیط زیست استان گیلان همکاری درسطوح مدیرتی تاکنون با سازمان زمین شناسی برقرار نکرده است وتنها یکی ازکمیته های فرعی آن یک کارشناس از طرف ما حضورپیدا می کند درصورتیکه درکارگروه اصلی محیط زیست استان که تاکنون بیش از ۲۰۰جلسه برگزار کرده است ،تنها دو تا سه بار در جلسه دعوت شدم ودرباره طرح بایوجمی که به اتفاق بومیهای ساکن بازدیدی داشتیم متاسفانه موارد اعلام شده توسط شرکت مجری با روح حقیقت بی خطربودن منافات دارد .
۱۰-با کدام نهاد یا سازمانی دزسالهای اخیر پروژه های دردست اقدام دارید؟
بادانشگاه علوم پزشکی همکاری بسیارخوبی داریم وبرای یک کارمشترک دریکی ازشهرهای استان نمونه برداری ازخاک ازطرف سازمان ما و نمونه برداری خون ساکنان منطقه و ارتباط بین عوامل آب ،خاک ،خون توسط دوسازمان همکاری بسیار خوبی درحال انجام است.تا کنون بسیاری از گزارشهایی که مطالعات آن کامل شده است به اداره محیط زیست ،شرکت آب وفاضلاب ارسال شده است و ماامیدواریم باتوجه به حضور کارشناسان خبره در سازمان آب منطقه ای به این گزارشها توجه جدی شود

۱۱-همانطورکه میدانیم گیلان درکانو ن زمین لرزه قراردارد و نمونه بسیارناگواران زمین لرزه در رودبار ومنجیل باعث مرگ بسیاری ازهموطنان ماشد ایا مطالعات میدانی دراینخصوص توسط سازمان شما انجام شده است؟
درباره زمین شناسی رودبار نقشه ۲۵ هزارم آماده شده است اما نیاز است که در ادامه طرح تدقیق گسهای شهری الویت بعدی منجیل و رودبار باشد تا بصورت جامع بررسیها انجام گیرد .اما پرفسور زارع که رئیس پژوهشگاه زلزله شناسی ایران هستند پیشنهاد داده بودند برخی ازمکانهای آسیب دیده به همان صورت باقی بمانندتابعنوان موزه حفظ شوند ودانشجویان بتوانند برای پایان نامه های خود ازآن منابع واقعی استفاده کنندویکی ازاستدلالها این بود که مرکز زمین لرزه دراطراف سد سپیدورد بوده است و تاسیسات سد هیچ گونه آسیبی ندیده ولی پلهایی ساخته شده بودندکه براثرزمین لرزه تخریب و خمیده شده بودند .با این وصف سازمان زمین شناسی امادگی خودراجهت انجام طرح تدقیقی ازمناطق رودبار ومنجیل با کمک دانشجویان و علاقه مندان اعلام می دارد و برای همکاری ازدراختیار قراردادن ابزار وتجهیزات موردنیاز نیز دریغ نخواهد کرد.
درپایان انتظار شمااز مسئولین استان با توجه به اهمیت اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی در گیلان چیست ؟
درگیلان دانش آموختگان زمین شناسی و همچنین و یک دانشگاه در لاهیجان داریم که درحال تربیت داشنجویان زمین شناس است و منابع انسانی وکارشناس دراین حوزه دراستان بسیار مستعداست . انتطارداریم با تخصیص بودجه پژوهشی برای مطالعات موردنیاز واساسی زمین شناسی درگیلان و اشتغال افراد تحصیلکرده متخصص درقالب برون سپاری توجه ویژه داشته باشند.
ویک انتظار بسیارمهم اینست که تفاهم نامه ای که به امضا رئیس سازمان زمین شناسی کشور جناب اقای دکتر شهیدی ودرزمان استانداری دکتر سالاری داشتیم به مرحله اجرای رسد.
چراکه دراین تفاهم نامه مطالعات ژئوفیزیک هوایی،وجود هیدراتهای گازی ، پیجویی مواد معدنی غیر فلزی وآزمایشگاه نانو بیوزمین ازجمله مواردیست که دیده شده است و اجرای این تفاهم نامه درتولید ثروت ناخالص استان می تواند بسیارمثمر ثمر باشد .
امیدوارم با عنایت سرپرست محترم استانداری جناب آقای دکتر زارع و همچنین سایر معاونین و مسئولین محترم استانداری شاهد اجرای شدن این تفاهم نامه باشیم قابل ذکراست که بودجه این تفاهم نامه حدود دویست و سی میلیاردتومان است و بااختصاص ده درصد فازاولیه آن اجرائی خواهدشدواستان گیلان میتواند بااحداث ازمایشگاه نانو بیوزمین بعنوان مرکز آزمایشگاهی ایران باشدبا این رویکرد باشد.
درپایان از وقتی که به ما دادید بسیارسپاسگزارم وروز خبرنگار را به همکاران پایگاه خبر ی جارستان و تمامی خبرنگاران زحمتکش استان تبریک عرض می کنم و برایتان آرزو ی موفقیت دارم./